Geschreven in januari 2025
In deze donkere dagen voor Kerstmis en Nieuwjaar, heb ik net als vele andere mensen last van deze duisternis en verlang ik enorm naar meer zonlicht. Dit jaar was dan ook wel erg deprimerend, maar gelukkig merk je al dat de dagen gaan lengen. De winter duurt mij dan ook veel te lang. Gelukkig brengen deze dagen ook veel gezelligheid met Kerst en Oud en Nieuw en kunnen we nu weer uitkijken naar de Gekke Moandaag en Carnaval…. Wat mij wel helpt, is ondanks de regen en bewolking toch een uurtje naar buiten en genieten van wat er nog wel is in de natuur. En als je om je heen kijkt zie je naast fantastische wolkenluchten toch nog heel wat bloemetjes bloeien en bomen, die al in de knop staan en zich opmaken voor de lente. Sommige bomen bloeien zelfs al bijvoorbeeld de els en de hazelaar.
Maar ik dwaal af: ik wilde het hebben over het voedselbos van Velden, waar ook iedereen kan genieten, zelfs in de winter……, want deze tuin is er voor iedereen!
Om zoveel mogelijk eetbare planten te kunnen gebruiken wordt er in een voedselbos gebruik gemaakt van verschillende vegetatielagen. Op deze manier kun je een ecosysteem opbouwen dat zichzelf uiteindelijk in stand houdt (zoals bijvoorbeeld in een regenwoud). Je hebt daarom veel diversiteit nodig, waarbij plagen op een natuurlijke manier bestreden kunnen worden.
Naast een rijk bodemleven, waar ik vorige keer op in gegaan ben, heb je een grote variatie aan insekten, bijen, vlinders en vogels nodig. Als voorbeeld van insekten noem ik de lieveheersbeestjes, die de bladluizen op een natuurlijke manier bestrijden. Op deze manier heb je geen gifstoffen nodig, die dan in de plant en grond terecht komen en uiteindelijk ook weer in de insekten en hogere diersoorten terecht komen!
Als tuindersdochter heb ik ervaren, dat men daar in vroegere tijden nog helemaal niet aan dacht en alleen blij was, dat de plagen bestreden konden worden. Soms werden zelfs geen maskers gedragen tijdens het spuiten van gif!! Gelukkig is men nu bewuster van alle nadelen van dit gif op onze natuur. Duitse onderzoekers becijferden dat er in 27 jaar wel 75% van de vliegende insekten verdwenen zijn, wat niet veel zal verschillen met Nederland. En de aantallen blijven elk jaar met 2,5% afnemen! Je merkt het zelf heel goed, doordat je vroeger heel veel beestjes van een autoruit moest afhalen na een autorit en nu…..?
De oorzaak ligt natuurljik niet alleen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen, maar is zeker een belangrijke oorzaak. Wij gebruiken daarom geen bestrijdingsmiddelen en willen de insekten een handje helpen. Daarom laten we “onkruid” groeien voor de bloemen, die allerlei insekten aantrekken en staan er ook een paar bijenhotels. Zij helpen ons dan weer!
Zo zijn hommels, bijen, wespen, vlinders en vogels erg nuttig voor de bestuiving van de verschillende planten en bomen. In een tuinderskas gingen we vroeger dagelijks met stokken door de rijen met tomatenplanten om dit werk te doen….. Heel wat gemakkelijker als de beestjes dit voor je doen!
Sommige soorten voelen zich meer aangetrokken tot bepaalde planten. Soms zetten ze hier ook hun eitjes op af. Die planten noem je dan waardplanten. Om een gezond systeem te krijgen heb je dus heel veel verschillende soorten planten en insekten nodig. Dit is een ecosysteem.
Bij de aanplant van planten hou je hier rekening mee. Je hebt een aantal kruinlagen nodig, waarbij de hoogste laag 8 tot 12 m. hoog is. Zij zorgen voor bescherming, tegen warmte en wind, maar de bladeren zorgen in de herfst ook voor het vasthouden van water en gezonder maken van de bodem doordat de bladeren uiteindelijk verteren. Voorbeelden zijn kastanjebomen en notenbomen. Bij ons in het ”bos” stonden gelukkig al een paar bomen zoals hoge platanen en eikenbomen. We hebben nog een aantal pioniers, zoals de es en wilg aangeplant.
Naast deze laag heb je nog minimaal 3 andere lagen nodig. De bomen van 3 tot 8 m hoog zoals de laagstamfruitbomen en krentenbomen. Dan de heesters en bessen: 1 tot 3 m hoog, daaronder weer de kruidachtige planten zoals munt en smeerwortel. Vervolgens bodembedekkers, dan de wortels en knollen en tenslotte de klimplanten.
Bij de keuze van de planten is het belangrijk, waar ze staan: beschut, in de zon, bij het water etc. Of waar moeten ze staan om het ”bos” te beschutten tegen de wind.
Je ziet dus, dat er wel degelijk een goed plan aan de opbouw van deze tuin ten grondslag ligt.
Zeker in het begin zal ook niet alles overleven, vooral ook omdat de zomers een aantal jaren ontzettend droog waren. En zonder water overleven er weinig planten, zeker jonge aanplant. We hadden nog geen put tot onze beschikking en hebben dankzij de watertank van plantenbedrijf Dings heel wat weken de aanplant moeten begieten…. Gelukkig kunnen we nu de put van de Boumgaard gebruiken, maar dat is dit eerste jaar nog niet nodig geweest. Uiteindelijk wil je natuurlijk zo min mogelijk water geven en moeten de bodem en de planten zoveel mogelijk water vasthouden. Maar zulke droge zomers als de laatste jaren zullen toch wel vaker voorkomen door de klimaatverandering en daar zullen we toch op in moeten spelen.
De samenwerking met den Boumgaard is trouwens fantastisch. We gebruiken hun schuurtje om onze materialen in op te slaan en drinken er tijdens onze werkdagen een heerlijke kop koffie. De bewoners kunnen gemakkelijk naar onze tuin via een poortje en wij proberen de paadjes begaanbaar te houden voor rolstoelers. Ook doen we acties samen zoals met Pasen, wat een succes is!
Onze laatste werkdag was zaterdag 14 dec. 2024. Er is toen hard gewerkt om houtsnippers rond de planten te verdelen. Dit is natuurlijk ook belangrijk, zodat meer vocht in de bodem kan blijven, het gras niet met de boompjes gaat concurreren en als de snippers vergaan de bodem weer rijker wordt!
Elke keer wil ik ook wat foto’s toevoegen van het seizoen. Hopelijk gaat dat deze keer wat beter dan vorige keer. Maar zo leer ik elke keer weer bij…..
Maandelijks hebben we onze werkdag. In januari gaan we een planning maken voor het komende jaar en evalueren onder het genot van een borreltje :). Dan worden de werkdagen ook afgesproken. Als je zin hebt, kom gerust een keer langs voor een praatje of een helpende hand of om heerlijk bezig te zijn in de natuur. Voor info: kijk op veldensvoedsel.nl.
Voor nu wil ik afsluiten met iedereen een voorspoedig en gezond 2025 toe te wensen met veel diversiteit en verbinding (zoals mijn zus Truus heel wijs zei!).